In 2017 bracht de Internationale Liga tegen Epilepsie (ILAE) een nieuwe classificatie uit van epileptische aanvalstypen. Prof. Dr. Lieven Lagae, hoofd kinderneurologie UZ Gasthuisberg en Voorzitter van de European Pediatric Neurology Society, bespreekt het belang van de nieuwe classificatie en verduidelijkt wat “nieuw” is.
Belang van de nieuwe indeling
Epilepsie wordt soms nog wel eens vallende ziekte genoemd. Die term is wat jammer. Hij focust op zware, lichamelijke aanvallen die uiterlijk goed waarneembaar zijn en heeft een negatieve bijklank. Buitenstaanders associëren epilepsie bijvoorbeeld vaak met stuiptrekkingen en schuim op de mond. Maar, epilepsie kent vele verschijningsvormen, verschillende oorzaken en diverse aanvalstypen.
De nieuwe classificatie brengt de verschillende aanval typen in kaart. Ze ondersteunt de indeling van de soorten epilepsie, en vergemakkelijkt de communicatie tussen arts en patiënt én tussen experten onderling. Klare en eenvoudige communicatie is cruciaal. Hoe beter de classificatie de patiënt toelaat een aanval te omschrijven, hoe scherper de diagnose van de arts en hoe effectiever de voorgestelde behandeling. Een duidelijke beschrijving bevordert ook de prognose: het maakt meer correcte voorspellingen mogelijk over de verwachte evolutie van de ziekte.
Het belevingsproces helder verwoord
De nieuwe classificatie wijzigt niets aan de definitie van epilepsie of aan de indeling van de verschillende verschijningsvormen. Haar meerwaarde ten opzichte van de versie van 1981 is dubbel:
Vooreerst kent de nieuwe classificatie een “onbekende categorie”. Dat zijn aanvalstypen waarover onder experten nog onduidelijkheid bestaat; aanvallen die vragen om verder onderzoek. Voordien werden ze eerder kunstmatig in een categorie ingedeeld.
Ten tweede weerspiegelt de nieuwe classificatie veel concreter wat er gebeurt tijdens een aanval, wat de patiënt écht ondergaat en wat je als buitenstaander ziet ... of niet. Dit staat in schril contrast met oude vage termen zoals “complex partiële aanval” of “secundair gegeneraliseerd”. Twee dimensies scheppen die helderheid:
- De eerste dimensie volgt uit het onderscheid tussen focale en gegeneraliseerde aanvallen. Focale aanvallen starten vanuit en beperken zich tot een focus in de hersenen. Lichamelijk uiten ze zich gedeeltelijk. De patiënt krijgt bijvoorbeeld een schok in zijn rechterarm. Nergens anders. Strekt de aanval zich echter uit over het gehele lichaam, dan gaat het om een gegeneraliseerde aanval.
- Een tweede dimensie focust op de motoriek van de patiënt. Ze vertrekt vanuit het onderscheid tussen motorische en non-motorische aanvallen. Bij motorische aanvallen is er altijd één of andere vorm van beweging. Een niet-motorische aanval uit zich via andere symptomen, zoals veranderingen in gevoelens, gedachten of gewaarwordingen.
Beide dimensies beschrijven het belevingsproces duidelijker. Zenuwtrekkingen, schokken of verstijvingen van ledematen, of ook automatismen zoals likken en smakken vallen nu bijvoorbeeld in de categorie “focale motorische aanval”. Dat zegt meer dan het abstracte “complex partiële aanval”.
Absences in het juiste licht
En absences? In welke categorie hoort dat aanvalstype thuis?
Tijdens aan absence aanval lijkt het of de patiënt (het kind) er niet meer bij is. Hij staart, neemt niet meer op wat er gebeurt gedurende een periode die varieert van enkele seconden tot meerdere minuten. De nieuwe classificatie bestempelt dit soort tijdelijke bewustzijnsstoornis (met soms ook automatismen of herhaalde bewegingen) als een non-motorische, gegeneraliseerde aanval. Die beschrijving klinkt beter dan de uitdrukking petit mal die vroegen op absences werd geplakt. Ze zet absences in het juiste licht.
De nieuwe classificatie in schemavorm
Hoe Epihunter kan helpen
Het niet-motorisch karakter van absence aanvallen maakt rapportering erover erg moeilijk. Hier komt Epihunter “in the picture”. Epihunter zorgt voor bewustwording in de klas en laat ouders toe om een overzicht te krijgen van hersenactiviteit en absence aanvallen. Ook bouwt het Epihunter team functionaliteiten die de neuroloog ondersteunen in diagnose en optimalisatie van behandeling. Het team gaat, samen met de Epilepsie Liga en academische partners, voluit voor de nodige klinische validatie.